Spontani i slobodan izraz deteta, a svakako i najkomunikativniji način izražavanja jeste crtež. Dečiji crtež prolazi kroz određene faze, kao i sve, i on se razvija. Taj razvoj ne podrazumeva da se faze isključuju prilikom prelaska sa jedne na drugu, već se jedan vremenski period preklapaju.
Kako se razvija dečiji crtež?
Uošteno govoreći, sa porastom uzrasta dečiji crteži sadrže više detalja, tačnije proporcionalne odnose i postaju realističniji (Thomas & Silk, 1998). Mnogi likovni pedagozi i art-terapeuti i danas koriste Lowenfeldovih (1947) šest razvojnih faza kao standard za procenu likovnog razvoja kod dece. Važno je naglasiti da su dobne granice navedenih faza fleksibilne; njihov početak i kraj nije fiksno određen te se elementi iz jedne faze mogu prenositi u drugu.
Razvojne faze dečijeg crteža:
-
Švrljanje (od 2 do 4 godine): najraniji crteži često su motorno motivisani, a onda sa vremenom postaju reprezentativni odrazi mentalne aktivnosti.
-
Prešematski (od 4 do 7 god.): rani razvoj reprezentacijskih simbola, posebno jednostavnih oblika koji predstavljaju ljude.
-
Šematski (od 7 do 9 god.): dalji razvoj reprezentacijskih simbola, posebno shema za figure, predmete, kompoziciju i boju, upotreba linije kao podloge (engl. baseline).
-
Rani realizam (od 9 do 11 god.): razvoj veština koje u crtežima prikazuju prostorne dubine i boje u prirodi, zajedno sa povećanjem rigidnosti u izražavanju.
-
Realizam (od 11 do 13 god.): kritična svest o ljudskim figurama i okolini uz veću pažnju posvećenu detaljima.
-
Razdoblje odluke (adolescencija): izražavanje je sofisticiranije i detaljnije. Neka deca ne dostignu ovaj period ukoliko iz bilo kog razloga prestanu da umetnički stvaraju (najčešće zbog nedovoljnog ohrabrenja).
Kako detetu približiti crtež ljudske figure, odnosno crtež “Čiča Gliše”?
Prvo pokazujemo krug i pitamo dete da li zna šta je to, zatim pokazujemo kako se crta krug na papiru, pa zajedno “crtamo” veliki krug u vazduhu, prvo sa jednom, a zatim sa drugom rukom.
Kada savladamo “crtanje” kruga u vazduhu, crtamo veliki krug na papiru, tako da pokret ide iz ramena, zatim jedan srednji krug tako da pokret ide iz lakta i na kraju mali krug tako da pokret ide iz zgloba šake. Kranji crtež predstavlja tri kruga, jedan u drugom.
Crtanje Čiča Gliše – pokazujemo kako se crta Čiča Gliša, a zatim zajedno uz pesmicu crtamo korak po korak na papiru. Nakon nacrtanog tela Čiča Gliše, dodajemo mu odeću, obuću i elemente na crtežu po želji.
Pesmica:
Tačka, tačka, tačkica,
Crta ,crta,crtica,
Gotova je glavica.
Vrat kao štap,
Telo kao sat,
Ruke kao slamke,
Noge kao sanke.
Kosa mu je prava,
Uši k`o u miša,
Gotov Čiča Gliša.
Marija Končar
Master defektolog
https://pitajtedefektologa.wordpress.com/